AVETIQ ISAHAKYAN SAHAKI / ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆ ՍԱՀԱԿԻ

Գործունեությունը` Գրող

Բնակավայրը` Հայաստան

Հղումներ` hy.wikipedia.org
www.isahakyanmuseum.am

Բանաստեղծ, արձակագիր, հասարակական գործիչ:
ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1943):

Ծնվ. 30.10.1875թ., Ալեքսաևդրապոլ:
Մահ. 17.10.1957թ., Երևան, թաղված է Կոմիտասի անվ. զբոսայգու պանթեոնում:

Ա.Վ. Իսահակյանի պապը:

1889-93-ին սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում,
1893-ին՝ Լայպցիգի,
1897-ին՝ Ցյուրիխի համալսարանների ազատ ունկընդիր:

1895-ին անդամագրվելով ՀՀԴ-ին՝ ծավալել է գաղափարաքարոզչական ընդհատակյա գործունեություն:
Հայ ազգային-ազատագրական պայքարին մասնակցելու մեղադրանքով 1896-ին բանտարկվել է Երևանում,
1898-ին աքսորվել Օդեսա,
1908-ին բանտարկվել երկրորդ անգամ:
1911-ին, որպես քաղաքական վտարանդի, մեկնել է Կ. Պոլիս, այնուհետև՝ Եվրոպա:
1936-ին վերջնականապես հաստատվել է հայրենիքում:
1897-ին լույս է տեսել ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի բանաստեղծությունների առաջին՝ «Երգեր ու վերքեր» ժողովածուն:

Այս և հետագա ժողովածուներում («Բանաստեղծություններ», 1903, «Հայրենի աղբյուրից», 1920, «Ալագյազի մանիներ», 1945) քնարական շնչով ու փիլիսոփայական խոհականությամբ գերիշխում են սերն ու կարոտը («Դարդս լացեք, սարի սմբուլ», «Սիրեցի, յարս տարան», «էս ճամփեն ոլոր-մոլոր»), մայրական սիրո թեման («Մայրիկիս», «Դարդս սրտիս, աղքատ ու խեղճ»):

Սերն իր բազմազան դրսևորումներով ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի ինչպես առաջին, այնպես էլ հետագա շրջանների բանաստեղծությունների հիմնական թեմաներից է:

Գրել է հայրենասիրական, ազատասիրական բանաստեղծություններ և պոեմներ, որոնք «Հայդուկի Երգեր» խորագրով և Հայ-գուսան ստորագրությամբ տպագրվել են «Դրոշակ» (Ժնև) ամսաթերթում:

ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի ստեղծագործություններում ժողովրդի կենսագրական խնդիրները սերտորեն առնչվել են դարաշրջանի բարդ ու հակասական երևույթներին:

Բանաստեղծը ցավով է վերապրել հայ ժողովրդի պատմական ու սոցիալական ծանր վիճակը:
Իր ժողովրդի լինելիությունը հաստատելու, ամրապնդելու համար որոնել է սոցիալական ու քաղաքական հենարաններ:

Բարձրարժեք քնարերգության ու հայրեներգության հետ միաժամանակ գրել է մաքառման, ըմբոստացման բանաստեղծություններ («Իմ սիրտն այնտեղ է», Ա.Ւ. Իսահակյան ԱՍ. Իսահակյան 1906, «Անհուն վրեժի և ատելության», 1908), փիլ-խոհ. պոեմներ («Աբու-լալա Մահարի», 1909-11):

«Աբու-լալա Մահարի» պոեմում ներհունորեն բախվում և հարաբերվում են ժամանակի սոցիալական կացությունը և մարդկային կյանքի բնական օրենքները: Սակայն պոեմի հերոսի ապրումների հակասականությունը, դառնությունների թանձրացումները երբեք չեն հանգում անհույս փլուզումների, այլ հավասարակշռվում են առավել հզոր տրամադրությամբ՝ աշխարհապաշտությամբ: Նրա որոնող ոգին մղվում է դեպի «կախարդող հեռուները»:

ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի ողջ ստեղծագործությունը ժողովրդական իդեալների ու ձգտումների պոեզիա է՝ դրոշմված ազգային աշխարհընկալման, վարքի ու արժանապատվության կնիքով: Այդ ոգով են տոգորված լեգենդները, հեքիաթները («Շիդհարը», 1907, «Յաւերժական սէրը», 1919, «Լիլիթ», 1921), արձակ էջերը («Համբերանքի չիբուխը», 1928, «Ուստա Կարո»):

Գրել է նաև հրապարակախոսական հոդվածներ, հուշեր:

ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի բանաստեղծություններով գրված երգերի զգալի մասը ժողովրդականացել են:

ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի տուն-թանգ րաններ կան Երևանում, Գյումրիում:

ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի անունով կոչվել են փողոցներ՝ Երևանում, Գյումրիում, Մոսկվայում և այլուր, բացվել դպրոցներ, գրադարաններ՝ ՀՀ տարբեր վայրերում:

1980թ-ին ՀԳՄ սահմանվել է ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆի անվ. ամենամյա մրցանակ:

Եղել է ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր (1947-57):

Պարգևատրվել է ԽՍՀՄ Պետական մրցանակով (1946):

Երկեր.
Երգեր ու վէրքեր, Ալեքսանդրապոլ, 1897 (կազմի վրա՝ 1898): ճնտ. երկ., հ. 1-2,1939-40:
Երկ. ժող., 1958-59:
Երկ. ժող., հ. 1-6, Ե., 1973-79:
Հիշատակարան, Ե., 1977,
Հայդուկի երգեր, Ե., 1990:
Ուստա Կարո, Ե., 2000:

Գրակ.
Ասատրյան Ա., Ավետիք Իսահակյանի կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., 1940:
Առաքելյան Վ., Ավետիք Իսահակյանի պոեզիայի բառապաշարի ոճաբանական առանձնահատկությունները, Ե., 1954:
Ղանալանյան Ա., Ավ. Իսահակյանի ստեղծագործության ժողովրդական ակունքները, Ե., 1955:
Իսահակյան Ա.Վ., Ավետիք Իսահակյանի արձակը, Ե., 1975:
Մկրյան Մ., Իսահակյանի հումանիզմը, Ե., 1975:
Ինճիկյան Ա.Մ., Ավետիք Իսահակյան (1875-1975), Կենսամատենագիտական ցանկ, մաս 1-2, Ե., 1976-77:
Մուշեղյան Ա., Ավետիք Իսահակյան. Վաղ տարիներ, Ե., 1983: