ARMEN (HARUTYUN) TOXMAXYAN / ԱՐՄԵՆ (ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ) ԹՈԽՄԱԽՅԱՆ

Գործունեությունը` Ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ

Բնակավայրը` Իրան

Հայ ազգ-ազատագրական շարժման գործիչ,
հրապարակախոս, մանկավարժ:

Ծնվ. 1843թ., Վան:
Մահ. 1891թ., Ս. Ստեփանոս Նախավկա վանք, Իրան:

Սովորել, ապա ուսուցչություն է արել Վարագավանքի ժառանգավորաց դպրոցում:
Հրապարակախոսական հոդվածներով հանդես է եկել տարբեր պարբերականներում:
Մասնակցել է Վանի «Միություն ի փրկություն» (1872), «Սև խաչ» (1879), Կարինի «Պաշտպան հայրենյաց» (1881) կազմակերպությունների հիմնադրմանը:
1881-ին ձեռնադրվել է վարդապետ,
1884-ին եղել Ադբակի Ս. Բարդուղիմեոս վանքի վանահայրը:
Քանիցս բանտարկվել է:
1890-ին մեկնել է Իրան, նշանակվել Դերիկի, ապա՝ Ս. Ստեփանոս Նախավկա վանքերի վանահայր՝ գաղտնի սատարելով հայ ազատագրական շարժմանը:
1891-ին, սխալմամբ մեղադրվելով մատնության մեջ, ահաբեկվել է յուրայինների կողմից: Ժամանակակիցները ԱՐՄԵՆ ԹՈԽՄԱԽՅԱՆին անվանել են «հայ հեղափոխության հայր»:

ԱՐՄԵՆ ԹՈԽՄԱԽՅԱՆն գրել է նաև բանաստեղծություններ, հանելուկներ, բանասիրական և բուսաբանական հետազոտություններ:

Երկեր.
Հայրենիքի պահանջներ եւ հայ գիւղացին, Թ., 1881:
Մասիս լեռների հարաւային ստորոտներ, մաս 1-2, Թ., 1882:

Գրակ.
Ավդալբեգյան Թ., Արսէն Թոխմախեան, Ե „ 1926: