BAXDASAR DPIR / ԲԱՂԴԱՍԱՐ ԴՊԻՐ

Գործունեությունը` Բանասեր

Բնակավայրը` Հայաստան

Հայտնի է նաև որպես
Պաղտասար Դպիր, Գրիգորյան, Կեսարյան, Կոստանդնուպոլսեցի

Ծնվ. 1683թ., Կ. Պոլիս:
Մահ. 1768թ., Կ. Պոլիս:

Բանաստեղծ, երաժիշտ, գիտնական, կրթ-լուսավոր. շարժման գործիչ, հրատարակիչ:

Սովորել է Կ. Պոլսի մասնավոր վարժարանում:
1741-ից՝ Գումգափուի մայր դպրատան դպրապետ:
ԲԱՂԴԱՍԱՐ ԴՊԻՐը մեծապես նպաստել է հայ նոր բանաստեղծության զարգացմանը, որոշակի ստեղծագործական վերաբերմունք է ցուցաբերել հայ հին եկեղեց. ու աշուղական արվեստների նկատմամբ («Տաղարան փոքրիկ Պաղտասար Դպրի ասացեալ զանազան գունով», 1723):

Աշխարհիկ, հատկապես սիրային տաղերի համար եղանակներ ընտրելիս օգտագործել է ինչպես հայկական ավանդական, այնպես էլ ընդհանուր արլ. մեղեդիներ:
ԲԱՂԴԱՍԱՐ ԴՊԻՐից մեզ հասած «Ի ննջմանէդ արքայական» (1707) տաղում զուգակցվել են հայ նոր աշուղ, ու եկեղեց. դաս. երաժշտության մի քանի գծեր:

Գրել է նաև հայատառ թուրք, տաղեր:
ԲԱՂԴԱՍԱՐ ԴՊԻՐի գիտ. ժառանգության մեջ կարևոր տեղ ունեն լեզվաբ. («Պարզաբանութիւն քերականութեան կարճառօտ եւ դիւրիմաց», 1736, հ. 1-2, «Օրինակք բարեւագրաց», 1752, «Գիրք քերականութեան», 1760, աշխարհաբար), գիտ., մատենագր. և այլ աշխատություններ («Համառօտ մեկնութիւն տրամաբանութեան...», 1822,«Ժամանակագրութիւն», հրտ.' 1951):
1736-60-ին Կ. Պոլսի հայկական դպրոցների համար կազմել և հրատարակել է քերականության (գրաբար և աշխարհաբար) դասագրքեր:

1720-60-ին մասնակցել է Կ. Պոլսի գրակհրատարակչ. կյանքին, կազմել է հայագիտ. գրքերի գիտահամեմատ. բնագրեր, խմբագրել պատմ., փիլ., աստվածաբան. գրքեր:

Ձեռագրերի հետ համեմատելով՝ անհրաժեշտ առաշաբաններով և վերջաբաններով հրատարակել է մի շարք երկեր (Սիմեոն Ձուղսսյեցի, «Գիրք տրամաբանութեան», 1728, Գրիգոր Տաթևացի, «Գիրք հարցմանց», 1729, Դավիթ Անհաղթ, «Գիրք սահմանաց», 1731 ևն):

Երկեր.

Տաղիկներ սիրոյ և կարօտանաց, Ե., 1958:

Գրակ.
Չոպանյան Ա., Հայ էջեր, Փարիզ, 1912:
Լևոնյան Գ., Պաղտասար Դպիր՝ քերական, բանաստեղծ և Երաժիշտ 18-րդ դարում, «Տեղեկագիր ՀԽՍՀ գիտ. Ա արվեստի ինստ-ի», 1927, №2: