GEVORG JAHUKYAN BEGLARI / ԳԵՎՈՐԳ ՋԱՀՈՒԿՅԱՆ ԲԵԳԼԱՐԻ

Գործունեությունը` Լեզվաբան/թարգմանիչ, Հայագետ

Բնակավայրը` Հայաստան

Հղումներ` www.litopedia.org
www.sci.am
hy.wikipedia.org
www.ysu.am

Լեզվաբան, հայագետ:
Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1955), պրոֆեսոր (1958),
ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1974, թղթակից անդամ՝ 1968-ից):
ՀՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1965):

Ծնվ. 01.04.1920թ., գ. Շահնազար (այժմ՝ գ. Մեծավան՝ ՀՀ Լոռու մարզում):
Մահ. 06.07.2005թ., Երևան:

Ավարտել է ԵՊՀ (1941):

1945-ից դասախոսել է ԵՊՀ ռոմանո-գերմանական բանասիրության ամբիոնի վարիչ,
1948-57՝ օտար լեզուների,
1957-70-ին՝ ռոմանա-գերմանական բանասիրության ամբիոնների վարիչ,
1962-ից՝ ՀՀ ԳԱՍ Լեզվի ինստիտուտի տնօրեն:

ԳԵՎՈՐԳ ՋԱՀՈՒԿՅԱՆի աշխատությունները վերաբեվում են ընդհանուր և համեմատական լեզվաբանությանը, հայերենի պատմությանը, ժամանակակից հայերենին, հայ բարբառագիտությանը:

ԳԵՎՈՐԳ ՋԱՀՈՒԿՅԱՆի հիմնարար հետազոտություններից են՝ «Լեզվաբանության պատմություն» (հ. 1, 2, 1960, 1962), «Հայ բարբառագիտության ներածություն» (1972), «ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները » (1974), «Ընդհանուր և հայ լեզվաբանություն» (ռուս., 1978), «Հայերենի համեմատական քերականություն» (ռուս., 1982), «Հայոց լեզվի պատմություն, նախագրային շրջան» (1987, ՀԽՍՀ Պետ. մրց.՝ 1988):

Հայերենի համեմատական ուսումնասիրության բնագավառում ներկայացրել է հայերենի առաչնությունները հնդեվրոպական և այլ ընտանիքների պատկանող պատկանող բազմաթիվ հին և հնագույն լեզուների հետ, ճշգրտել հայերենի տարածքային դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի հնդեվրոպական և խուռա-ուրարտական ենթաշերտերը, հայտնաբերել հայերենից ուրարտերենին, խեթերենին և այլ լեզուներին անցած փոխառություններ, տվել նոր ստուգաբանություններ:

Հայոց լեզվի պատմությանը նվիրված ուսումնասիրություններում մշակել է հայերենի պատմության զարգացման շրջանաբաժանումը, առաջին անգամ հայերենի նկատմամբ կիրառել է լեզվաժամանակագրական մեթոդը, բնութագրել է հայերենի պատմության նախագրային, հին, միջին և նոր շրջանների հիմնական առանձնահատկություններն ու հայոց լեզվի կառուցվածքի և բառապաշարի պատմական զարգացումը:

Հայ բարբառագիտության բնագավառում ստեղծել է նոր գիտակարգ՝ վիճակագրական բարբառագիտություն:
Պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ առաջ է քաշել նախալեզվի տարբերակայնության գաղափարը, առաջարկել նախալեզվի վերականգնման նոր վարկած:

Ժամանակակից հայերենի տեսության բնագավառում կիրառել է լեզվի կառուցվածքի նկարագրության նոր մեթոդներ, առանձնացրել ու հիմնավորել քերական նոր կարգեր, համընդհանուր Ջամալի լեզվաբանության կաղապարի հիման վրա ուսումնասիրել է հայերենի իմաստաբանությունն ու բառակազմությունը:

Ստեղծել է լեզվաբանության համընդհանուր տեսություն և կաղապար՝ սուբստանցիոնալ լեզվաբանություն, որն ապահովում է իմացաբանական ու լեզվաբանական կարգերի քննությունը, միասնական սկզբունքներով լեզվական և արտալեզվական օբյեկտների նկարագրությունը:

Հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ լեզվաբանության, մասնավորապես հայ քերականության պատմության հարցերին:

Եվրոպայի (1974-ից), ԱՄՆ-ի (1980-ից) լեզվաբանության ընկերությունների անդամ:
Պարգևատարվել է. ՀՀ Ս. Մեսրոպ Մաշտոց շքանշան, Մովսես Խորենացու մեդալ:

Երկեր.
Քերականական և ուղղագրական աշխատությունները հին և միջնադարյան Հայաստանում, Ե., 1954:
Հին հայերենի հոլովման սիստեմը և նրա ծագումը, Ե., 1959:
Հայոց լեզվի զարգացումը և կառուցվածքը, Ե., 1969:
Հայերենը և հնդեվրոպական հին լեզուները, Ե., 1970:
Գրաբարի քերականության պատմություն (XVI-XIX դդ.), Ե., 1974:
Ժամանակակից հայոց լեզվի իմաստաբանություն և բառակազմություն, Ե., 1989:
Хайасский язык и его отношение к индоевропейским языкам, Е., 1964;
Универсальная теория языка. Пролегомены к субстанциональной лингвистике, М., 1999.

Գրակ.
Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան, կենսամատենագիտություն, Ե., 2004: