ԵՐՎԱՆԴ ՖՐԱՆԳՅԱՆ

Գործունեությունը` Փիլիսոփա

Բնակավայրը` Հայաստան

Փիլիսոփա: Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր (1913):

Ծնվ. 03.02.1878թ., Իգդիր:
Մահ. 15.03.1928թ., Թավրիզ:

Ավարտել է Բեռլինի համալսարանը (1913):
ԵՐՎԱՆԴ ՖՐԱՆԳՅԱՆը էմպիրիոկրիտիցիզմի փիլիսոփայության ներկայացուցիչ է:
Ըստ նրա՝ փիլիսոփայությունը գիտությունների գիտություն չէ. ամեն մի գիտություն ունի իր փիլիսոփայությունը:
Փիլիսոփայության պատմությանը բնորոշ է «միարմատեան» և «երկարմատեան» վարդապետությունների՝ մոնիզմի և դուալիզմի հակադրությունը: Նրա կարծիքով՝ մատերիալիզմը և իդեալիզմը չեն բավարարում որոնող ու քննադատող մտքին, անհրաժեշտ է մի երրորդ ուղղություն, որը զերծ է այս երկուսի հիմնական թերություններից: Այդպիսի ուղղություն է «համադրական մոնիզմի» կամ քննադատական ռեալիզմի փիլիսոփայությունը, ըստ որի՝ ճանաչողության հիմքում ընկած է փորձը՝ որպես արդյունք «եսի» և «միջավայրի» փոխհարաբերության: Մատերիան և հոգին, օբյեկտը և սուբյեկտը հանդես են գալիս որպես փորձի համարժեք անդամներ. «Նիւթական գոյակը չէր կարող աւելի շուտ տրուած լինել, քան հոգեկանը: Մէկն առանց միւսի՝ անմտածելի է եւ անհասկանալի» («Մեր փիլիսոփայական աշխարհայեացքը», 1929, էջ 37):
Այս սկզբունքով ԵՐՎԱՆԴ ՖՐԱՆԳՅԱՆը բացատրում է նաև տնտեսական և հոգևոր կյանքի, տնտեսության ու գաղափարախոսության փոխհարաբերությունը և մերժում Մարքսի «տնտեսական մատերիալիզմի» այն դրույթը, թե հասարակության զարգացումը կախված է բացառապես նյութական գործոնների, այն է՝ արտադրողական ուժերի զարգացումից:
Ըստ ԵՐՎԱՆԴ ՖՐԱՆԳՅԱՆի՝ հասարակական զարգացման հարցում մեծ է սուբյեկտիվ գործոնների՝ գիտակցության ձևերի, գաղափարախոսության դերը:

Երկեր.
Ատրպաtական, Թ„ 1905: Փիլիսոփայական նամականի, «Գործ», 1908, № 19,22,25,46: Ն. Կ. Միխայլովսկին որպէս փիլիսոփայ եւ սոցիոլոգ, Ե., 1911:
Հասարակական էտիւդներ, Բաքու, 1917: