ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆԻ

Գործունեությունը` Իշխան

Բնակավայրը` Հայաստան

Հայոց իշխան, սպարապետ՝ 628-ից, մարզպան՝ 634-ից:

Ծննդյան թիվն անհայտ է:
Մահ. մոտ 654թ., Դամասկոս, թաղված է Աղթամարում:

Սասանյան պետության քայքայումից (637) հետո Հայաստանը հռչակել է անկախ, իսկ 639-ին վերամիավորել նաև Բյուզանդիային ենթակա հայկական գավառները:
Բյուզանդիան 640/641-ին ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆուն շնորհել է պատրիկի և կյուրապաղատի տիտղոսներ ու նրան ճանաչել Հայաստանի կառավարիչ:
ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆին ամրացրել է Հայաստանի բերդերը, հզորացրել Հայոց այրուձին և հաջողությամբ դիմակայել արաբ նվաճողներին:
Դժգոհելով ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆու ինքնուրույն քաղաքականությունից՝ բյուզանդական Կոստաս կայսրը 646-ին Հայոց իշխան է ճանաչել ոմն Թովմայի, որը Կոտայքում դավադրաբար կալանավորել է ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆուն և ուղարկել Կ. Պոլիս:
Կայսրը, երկյուղելով հայերի դժգոհությունից, ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆուն կրկին հաստատել է իր պաշտոնին և փորձել քաղկեդոնական դավանանք պարտադրել հայերին:
Սակայն 648-ին Դվինում գումարված ժողովը մերժել է կայսեր առաջարկը:
Կայսրության նոր խարդավանքներին դիմակայելու համար ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆին իր շուրջն է համախմբել Հայոց, Աղվանից և Քարթլիի իշխող վերնախավերին, ապա 652-ին ձեռնտու պայմանագիր է կնքել Ասորիքի արաբ կառավարիչ Մուավիայի հետ:
Ճանաչելով խալիֆայության գերիշխանությունը՝ ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆին երեք տարով երկիրն ազատել է հարկերից, պահպանել Հայոց այրուձին և ինքնուրույնությունը՝ կառավարման բոլոր հարցերում:
ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆին և նրա որդի Վարդը արաբական 7 հազարանոց զորախմբի օգնությամբ հաղթել են Հայաստան խուժած բյուզանդական զորքերին և հասել մինչև Տրապիզոն:
652-ին պայմանագիրը վերահաստատելու հույսով ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈՒՆին 1800 մեծատոհմիկ պատանդների հետ մեկնել է Դամասկոս, որտեղ էլ վախճանվել է: