MIQAYEL CHAMCHYAN (KARAPET) ABRAHAMI / ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆ (ԿԱՐԱՊԵՏ) ԱԲՐԱՀԱՄԻ

Գործունեությունը` Պատմաբան

Բնակավայրը` Իտալիա

Հղումներ` www.encyclopedia.am
hy.wikipedia.org
www.litopedia.org

Պատմաբան, լեզվաբան, աստվածաբան, մանկավարժ: ՛

Ծնվ. 04.12.1738թ., Կ. Պոլիս:
Մահ. 30.11.1823թ., Կ. Պոլիս:

Լ. Հ. Չամիչյանի ազգականը:
Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության անդամ (1762), վարդապետ (1769), Կ. Պոլսի Մխիթարյանների մեծավոր (1795-1823):
Սովորել է Ս. Ղազարի Մխիթարյան վարժարանում (1757-62), տիրապետել հին և նոր բազմաթիվ լեզուների:
Եղել է Ս. Ղազարի Մխիթարյան դպրոցի վերատեսուչ (1776-89):
Նրան աշակերտել են Մ. Հ. և Հ. Հ. Ավգերյանները, Մ. Ջախջախյանը, Ղ. Ինճիճյանը և այլք:
ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆ հեղինակել է «Քերականութիւն Հայկազեան լեզուի» (1779) աշխատությունը, որը 1801-59-ին վերահրատարակվել է 15 անգամ և շուրջ հարյուր տարի օգտագործվել որպես գրաբարի քերականության լավագույն դասագիրք:
ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆի գիտական գլուխգործոցն է «Պատմութիւն Հայոց ի սկզբանէ աշխարհի մինչեւ ցամ Տեառն 1784» եռահատոր աշխատությունը (1784-86), որը հայ ժողովրդի քննական պատմություն ստեղծելու առաջին փորձն է հայ պատմագրության մեջ:
Այն նաև առաջին փորձն է Մովսես Խորենացու Պատմությունից հետո ամբողջ, համահավաք պատմություն ստեղծելու:
ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆը մշակել է ժամանակագրություն, փորձել է պարբերացնել հայոց պատմությունը, առաջադրել պատմության ըմբռնման նոր սկզբունքներ:
Հայ մեկնողական գրականության գլուխգործոց է ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆի «Մեկնութիւն սաղմոսաց» (հ. 1-10, 1815-23) երկասիրությունը:
Կ. Պոլսի առաքելական և կաթոլիկ համայնքների միջև ընթացող սուր պայքարը հարթելու նպատակով գրել է «Վահան հաւատոյ, ուղղափառութեան Հայաստանեայց եկեղեցւոյ» ծավալուն դավանաբան, երկը, որը Հռոմի հավատաքննության գերագույն ատյանի 1819-ի մայիսի 5-ի որոշմամբ ճանաչվել է հերետիկոսական և ոչնչացվել է (համառոտ տարբերակը հրատարակվել է 1873-ին՝ Կալկաթայում):
ՄԻՔԱՅԵԼ ՉԱՄՉՅԱՆը մշակել է հայկական դպրոցների ուսումնական և բարոյակրթական կանոններ ու ծրագրեր, դասավանդվող առարկաների թվում գերապատվությունը տվել է հայագիտությանը:
Երկեր.
Նուագարան օրհնութեանց, Վետ., 1801:
Պատկեր տօնից սուրբ Աստուածածնին, Վետ., 1805:
Սեղան խնկոց, Վնտ., 1816:

Գրակ.
ճեմեճյան Ս., Միքայել Չամչեան եւ իր Հայոց պատմութիւնը, Վնտ., 1883: