GRIGOR DARANAXCI / ԳՐԻԳՈՐ ԴԱՐԱՆԱՂՑԻ

Գործունեությունը` Կրոնական գործիչ, Պատմաբան

Բնակավայրը` Հայաստան

Հայտնի է նաև. Կամախեցի, Գրիգոր Բուք

Ծնվ. մոտ 1576թ., ք. Կամախ (Դարանաղի գավառ):
Մահ. 22.09.1643թ., թաղված է Ռոդոսթոյի (այժմ՝ Թուրքիայում) Ս. Փրկիչ եկեղեցու գավթում:

Ժամանակագիր, Ռոդոսթոյի հայոց թեմի առաջնորդ (1609-43):

Ուսանել է Ծնանառիճի (Կամախ) Ս. Աստվածածին վանքում, այնուհետև` Սեպուհ լ. Քարահատակի դպրոցում:

1590-97-ին եղել է Սեպուհ լ. Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ վանքի միաբան,

1600-03-ին հաստատվել Սաղմոսավանքում, որտեղ ընդօրինակել է Կիրակոս Գանձակեցու «Պատմութիւն Հայոց»-ը (Վիեննայի մատենադարան, ձեռ. № 124):

1608-ին նշանակվել է Ռոդոսթո ք-ի հոգևոր հովիվ,

1609-ին հիմնադրել Ռոդոսթոյի հայոց թեմը:

Հիմնադրել է դպրոցներ, կառուցել աղոթարաններ, վանքեր, եկեղեցիներ (Ռոդոսթոյում՝ Ս. Հովհաննես, Ս. Փրկիչ), մեծ դեր խաղացել Արմաշի վանքի հիմնադրման գործում:

Գործուն մասնակցություն է ունեցել XVII դ. 1-ին կեսի հայ հասարակական և հոգևոր կյանքին, որի շնորհիվ Կ. Պոլսի պատրիարք. աթոռը զերծ է մնացել լատինամետ ազդեցությունից:

ԳՐԻԳՈՐ ԴԱՐԱՆԱՂՑու գլխավոր աշխատությունը 1634-40-ին գրած «ժամանակագրութիւնն» է (ինքնագիր ձեռագիրը պահվում է Երուսսղեմի Ս. Հակոբյանց վանքի մատենադարանում):

Երկի առաջին մասն սկսվում է 1018-1539-ին վերաբերող ժամանակագրական համառոտ ցանկով:
Բուն ժամանակագրությունը 1595-1634-ի իրադարձությունների նկարագրություններն են:
Երկրորդ մասը վերաբերում է Ս. Էջմիածնի և Սսի կաթողիկոսական աթոռների 1590-1640-ի պատմությանը:
Երկը ազգային-եկեղեցական պատմության արժեքավոր և ստուգապատում սկզբնաղբյուր է, XVI դ. վերջի և XVII դ. 1-ին կեսի Հայ եկեղեցու պատմության յուրօրինակ հանրագիտարան:
Որպես ժամանակակից և ականատես՝ ԳՐԻԳՈՐ ԴԱՐԱՆԱՂՑԻն պատկերել է Արևմտյան Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական ծանր դրությունը, կրոնական և հարկային քաղաքականությունը:
Նկարագրել է ջալալիների (ապստամբներ Օսմ. կայսրությունում՝ XVI-XVII դդ.) շարժման սկիզբն ու վախճանը, մեկնաբանել շարժման սոցիալական դրդապատճառները:
Աշխատությունը եզակի արժեք ունի Թուրքիայի միջնադարյան պատմության ուսումնասիրման համար:
Այն 1915-ին Երուսաղեմում հրատարակել է Մեսրոպ վրդ. Նշանյանը: