TOVMA ARCRUNI / ԹՈՎՄԱ ԱՐԾՐՈՒՆԻ

Գործունեությունը` Պատմաբան

Բնակավայրը` Հայաստան

Հղումներ` hy.wikipedia.org
historyarmenia.org

IX-X դդ. պատմագիր, վարդապետ:

Ծննդյան և մահվան թվերն անհայտ են:

870-ական թթ. սկսել և X դ. սկզբին ավարտել է «Արծրունյաց տան պատմություն» երկը, որտեղ շարադրել է Արծրունիների նախարարական տոհմի պատմությունը՝ այն հարակցելով Հայաստանում ծավալված քաղաքական, կրոնական, մշակութային տեղաշարժերի հետ:
Երկը բաղկացած է եղել չորս դպրությունից (վերջին՝ Դ դպրությունը, չի պահպանվել): Ա դպրությունն ընդգրկում է մինչև V դ. տեղի ունեցած եղելությունները, Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելու (301) հանգամանքները, Հայ եկեղեցու պատմությունը: Աշխատության Բ դպրությունն ընդգրկում է Հայոց Արշակունիների թագավորության անկմանը (428) հաջորդած իրադարձությունները՝ մինչև 850-ը: Գ դպրությունում խոսվում է արաբ զորավար Բուղայի 851-ի արշավանքի, Հայաստանում մահմեդական տարրի հաստատման և այլ հարցերի մասին: Կարևոր տեղեկություններ կան Հայաստանում ավատատիրական կարգերի զարգացման, տնտեսական պայմանների, ժողովրդի կենցաղի, հարկային հարաբերությունների, շինարարական աշխատանքների, հարևան երկրների պատմության մասին: Պատմությունն առաջին անգամ տպագրվել է 1852թ-ին Կ. Պոլսում, ապա թարգմանվել և հրատարակվել է ֆրանսերեն:

Երկեր.
Պատմություն Արծրունյաց տան, Ե., 1999:

Գրակ.
Նորայր Բյուզանդացի, Թովմա Արծրունի և Անանուն Արծրունի երկու այլեւայլ պատմագիրներ ևն, «Բազմավեպ», 1905,№ 5-10:
Աբեղյան Մ., Երկ., հ. 3, Ե., 1968:
Վարդանյան Վ., «Պատմութիւն տանն Արծրունեաց» երկում հիշատակված մի քանի տեղանունների մասին, ՊԲՀ, 1973, № 1: