NAHAPET RUSINYAN PAYAZATI / ՆԱՀԱՊԵՏ ՌՈՒՍԻՆՅԱՆ ՊԱՅԱԶԱՏԻ

Գործունեությունը` Բժիշկ

Բնակավայրը` Թուրքիա

Փիլիսոփա, բժիշկ, հասարակական գործիչ:
Բժշկագիտության դոկտոր (1851):

Ծնվ. 28.09.1819թ., գ. Էվքերե (Կեսարիայի գավառ):
Մահ. 29.11.1876թ., Կ. Պոլիս:

Սովորել է Սկյուտարի Ս. Կարապետ եկեղեցու վարժարանում (1829-ից):
1844-ին ընդունվել է Սորբոնի համալսարանի բժշկագիտության ֆակուլտետը:
1849-ին Փարիզում Ծերենցի հետ ստեղծել է ուսանողական Արարատյան ընկերությունը՝ խնդիր ունենալով «սատարել Հայաստանի առաջադիմությանը»:
1851-ին վերադարձել է Կ. Պոլիս:
Իր համախոհներ Գ. Օտյանի, Ն. Պալյանի, Ա. Վիչենյանի և այլոց հետ ձեռնամուխ է եղել արևմտահայ ազգային կյանքը նորովի կազմակերպելու մտահղացման իրականացմանը:
«Ուղղախօսութիւն արդի հայ լեզուին» (1853) աշխատությամբ պաշտպանել է աշխարհաբարը և փորձել (թեև ոչ բավարար լեզվագիտական մակարդակով) մշակել նրա քերականությունը:
Իր կազմած «Տարեցոյցում» (1854) առաջարկել է ընդունել ֆրանսիական բուրժուական հեղափոխության տոմարը, տվել տարաբնույթ հանրամատչելի գիտելիքներ, շոշափել հայ ազգային կյանքը ժողովրդավարական սկզբունքով վերափոխելու խնդիրներ:
Ավելի ուշ նա այդ հարցերին անդրադարձել է հարստացված «Բնական տարեցոյց» երկհատորյակում (1871-72):
Մասնակցել է Կ. Պոլսի բարեգործական ընկերության հիմնադրմանը (1860), «Քնար հայկական» երաժշտական ընկերության աշխատանքներին:
Մեծ ներդրում ունի արևմտահայության Ազգային սահմանադրության (1857) մշակման գործում:
1863-ից պարբերաբար ընտրվել է Ազգային ժողովի երեսփոխան:
Նրա մտորումները, արևմտահայ ազգային-հասարակական տրամադրություններն են արտացոլված բանաստեղծություններում («Պատանին և արտուտիկը», «Ծիծառնիկ» և այլն):
ՆԱՀԱՊԵՏ ՌՈՒՍԻՆՅԱՆը նաև «Կիլիկիա» հանրահայտ երգի խոսքերի հեղինակն է:
Կատարել է բազմաթիվ թարգմանություններ ֆրանսերենից:
Կյանքի վերջին տարիներին ՆԱՀԱՊԵՏ ՌՈՒՍԻՆՅԱՆը զբաղվել է փիլիսոփայությամբ:
Կայսերական բժշկական ուսումնարանում դասավանդել է փիլիսոփայության և բժշկական դեոնտոլոգիայի իր մշակած ուսմունքը շարադրել է «Դասագիրք փիլիսոփայութեան» աշխատության մեջ (ֆրանս. հրտ.՝ 1876, հայ. հրտ.՝ 1879):
Հետևելով Վ. Կուզենին՝ Էմպիրիզմի և ռացիոնալիզմի միակողմանիությունը փորձել է հաղթահարել Կանտի և Հեգելի ուսմունքների առանձին գաղափարների համադրմամբ:
Փիլիսոփայությունը, ըստ ՆԱՀԱՊԵՏ ՌՈՒՍԻՆՅԱՆի, գիտություն է բանականության մասին, որը մարդուն բարոյական կատարելության է հասցնում՝ ուղղելով նրա միտքը դեպի ճշմարիտը, բարին, գեղեցիկը:
Փիլիսոփայության խնդիրը, վերջին հաշվով, բացարձակ ճշմարիտի գաղափարի իմացությունն է, որը ձեռքբերովի չէ, այլ «կից է» հոգուն:

Երկեր.
Ազգային հանգանակութիւն, ԿՊ, 1865:

Գրակ.
Նահապետ Ռուսինյանի աշխարհայացքը, Ե., 1970: