PETROS DI SARGIS GILANENC / ՊԵՏՐՈՍ ԴԻ ՍԱՐԳԻՍ ԳԻԼԱՆԵՆՑ

Գործունեությունը` Ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ

Բնակավայրը` Հայաստան

Ռուս. աղբյուրներում՝ Պյոտր Գիլանսկի, Պետրոս Կալանիցկի, Պյոտր Սերգեև:

Ծննդյան թիվն անհայտ է, Նոր Ջուղա:
Մահ. 1724թ., Ռեշտի մոտ Իրանում):

Հայ ազգ-ազատագրական շարժման գործիչ:
Տիրապետել է արլ. և եվրոպ. մի քանի լեզուների:
Ներգրավվելով հոր արևտր. գործունեության մեջ՝ շրջագայել է Մերձավոր և Միջին Արևելքում, Եվրոպայում և Ռուսաստանում:
Ամստերդամում աջակցել է Ղուկաս Վանանդեցուն. Հայաստանի ազատագրությունը կապելով ռուս. զենքի հաջողության հետ՝ Գ. ռուս. ցար Պետրոս I-ի պարսկ. արշավանքի նախօրյակին իր միջոցներով ստեղծել և գլխավորել է հայկ. հեծյալ ջոկատ, որը 1722-ի օգոստ. 23-ին ռուս. առաջապահ զորքերի հետ մտել է Դերբենդ (Դաղստաև):
1723-ին Ռեշտի մոտ ռուս. բանակի հայազգի զորավարներ Ա. Աբրահամովի և Ախիջանենց Աղազար դի Խաչիկի հետ կայացած համաձայնության արդյունքում դարձել է Հայկական էսկադրոնի ընդհանուր հրամանատարը:
Զոհվել է Ռեշտի համար մղված մարտերում:
Գ. թողել է Նոր Ջուղայի բարբառով գրված զեկուցագրերի ժող., որտեղ, բացի ռազմ, տեղեկություններից, արժեքավոր տեղեկություններ կան Այսրկովկասի, Հայաստանի, Մերձ. և Միջին Արևելքի երկրների պատմության, ազգագրության, ռազմաքաղ. իրավիճակի, այդ Երկրների ժողովուրդների կենցաղի, բարքերի մասին:

Երկեր.
Ժամանակագրութիւն (հրտ. և ծնթգր'. Գ. Ախվերդյանի), «Կռունկ հայոց աշխարհին», 1863, № 2-3:

Գրակ.
Հովհաննիսյան Ա.Գ., Պետրոս դի Սարդիս Գիլանենց, Էջմիածին, 1916:
Լեո, Երկ. ժող., հ.Յ, գիրք 2, Ե., 1973:
Хачатрян А. Н., Армянское войско в XVIII в.,
Из истории армяно-русского военного содружества, Е., 1968.