ՋԻՎԱՆՇԻՐ

Գործունեությունը` Իշխան

Բնակավայրը` Հայաստան

Կամ՝ Ջեվանշեր , Ջվանշեր:

Գարդմանի տեր և Աղվանից իշխան 637-ից:
Միհրանյանների իշխանական տոհմից, Վարազ Գրիգորի որդին:

Ծննդյան թիվն անհայտ է:
Մահ. 683թ., ք. Պարտավ (Ուտիքի նահանգի Ուտի Առանձնակ գավառ):

Ժառանգաբար սեփականության իրավունք է ունեցել Գարդմանք գավառի նկատմամբ, սակայն, ըստ աղբյուրների, եղել է Աղվանք կամ Հայոց Արևելից Կողմանց (Ուտիք և Արցախ) Երկրամասի գահերեց իշխան և սպարապետ:

Նրան է ենթարկվել նաև անդրկուրյան Կամբեճան գավառը:

Գործունեության սկզբում եռանդուն պայքար է մղել պարսից տիրապետության դեմ:

Հետագայում վարել է ճկուն քաղաքականություն և երկրամասը զերծ պահել նվաճումներից:

Միևնույն ժամանակ ՋԻՎԱՆՇԻՐը սերտ կապ է պահպանել Հայաստանի կենտրոնական իշխանության հետ:

Երկրամասի անկախությունը պահպանելու նպատակով ամրապնդել է Հայ եկեղեցու դիրքը, այն զերծ պահել քաղկեդոնականության և մահմեդականության ոտնձգություններից:

ՋԻՎԱՆՇԻՐի օրոք Արցախում և Ուտիքում վերելք է ապրել մշակույթը:

ՋԻՎԱՆՇԻՐի պատվերով է Մովսէս Կաղանկատվացին գրել է իր պատմական երկը:

ՋԻՎԱՆՇԻՐը դավադրաբար սպանվել է Պարտավի իր դղյակի պարտեզում՝ հավանաբար Միհրանյաններից տուժած Առանշահիկների ձեռքով:

ՋԻՎԱՆՇԻՐի մահվան առիթով Գավթակ Քերթողը գրել է «Ողբք ի մահն Ջեվանշերի՝ մեծի իշխանին» (հրտ.՝ 1986) դամբանականը, որը վաղ միջնադարյան հայ քնարերգության գլուխգործոցներից է:

Գրակ.
Մովսէս Կաղան կատվացի, Պատմություն Աղվանից աշխարհի, Ե., 1983:
Ուլուբաբյան Բ., Դրվագներ Հայոց Արևելից Կողմանց պատմության (V-VII դդ.), Ե., 1981: